Park Narodowy

Park narodowy – obszar zachowany w stanie naturalnym lub zbliżonym do naturalnego, objęty ochroną prawną. Tereny objęte parkiem posiadają szczególną wartość naukową, przyrodniczą, krajobrazową lub kulturową. Pierwszym parkiem narodowym na świecie był utworzony w 1872 r. w Stanach Zjednoczonych^[2]. Od tego czasu idea rozprzestrzeniła się na cały świat. Są czasem określane jako „najlepsza idea Ameryki

Definicja

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) definiuje parki narodowe w ramach II kategorii ochronnej jako „duże obszary w stanie naturalnym, lub bliskim naturalnemu, powołane do ochrony wielkoskalowych procesów ekologicznych, złożoności gatunkowej i ekosystemów charakterystycznych dla danego terenu, które także stanowią podstawę dla środowiskowo i kulturowo zgodnych z nią aktywności duchowej, naukowej, edukacyjnej, rekreacyjnej i turystycznej”. Parki narodowe mają wyróżniać się rozmiarem, cechami przyrodniczymi i krajobrazowymi na tle krajowym czy międzynarodowym. W przeciwieństwie do parków krajobrazowych (kategoria V IUCN) parki narodowe są zazwyczaj (przynajmniej w strefach centralnych) niezamieszkałe, posiadają ograniczoną infrastrukturę i cechują się niewielkim wpływem człowieka na stan krajobrazu i przyrody.

Historia

Szwajcarski Park Narodowy założony w 1914 r.
Różnego rodzaju „sanktuaria przyrody” i dekrety chroniące przyrodę powoływano w różnych częściach świata od starożytności, miały one jednak cel utylitarny – ochronę zasobów przyrodniczych przydatnych w gospodarce, bądź w myślistwie. Przykładem może być ochrona Puszczy Białowieskiej jako terenu łownego królów Polski i wielkich książąt Litwy[5]. Współczesne formy ochrony środowiska wywodzą się z romantycznego zachwytu nad dziką przyrodą i zagrożeń związanych z postępującą industrializacją niszczącą w XIX wieku naturalne ekosystemy na niespotykaną dotąd skalę. Przykładem pierwszych działań może być ochrona góry Drachenfels w Siedmiogórzu opodal Bonn przez rząd Prus od 1836 r.[6] We Francji od 1861 r. zaczęto powoływać „rezerwaty artystyczne” w miejscach krajobrazowo i przyrodniczo cennych[7]. Pierwszym takim rezerwatem był Las Fontainebleau pod Paryżem, w którego utworzenie zaangażowane były takie postaci jak Victor Hugo czy George Sand[8]. Prawdziwym przełomem było jednak powołanie w 1872 r. w Stanach Zjednoczonych Parku Narodowego Yellowstone w celu ochrony jego wyjątkowego krajobrazu przed osiedlaniem i transferem ziemi w ręce prywatne[9]